شپش سر (head lice) امروزه بسیار شایع است. ابتلا به شپش سر باعث نگرانی و اضطراب زیاد می‌شود. همه سنین، نژادها و طبقات اجتماعی-اقتصادی ممکن است مبتلا شوند. تفاوتی بین موهای تمیز یا کثیف، کوتاه یا بلند از نظر ابتلا وجود ندارد. ابتلا به معنی عدم رعایت بهداشت نیست و نباید موجب شرمندگی شود. در دختران 3 تا 11 سال شایع‌تر است. در نتیجه در مهد کودک‌ها و دبستان‌ها شایع‌تر است. شپش حشره‌ای با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis) از راسته نیم بالان که به علت زندگی انگلی فاقد بال شده و حامل میکروب برخی از امراض از قبایل تب زرد و تیفوس و غیره می‌باشد. دو نوع شپش دیده شده که تخم آنها را رشک گویند. رنگش خاکستری است و 6 پا دارد. توانایی پرواز یا جهیدن ندارد. به درون پوست سر نفوذ نمی‌کند. اما توانایی چسبیدن به مو را دارد و از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند. این حشره هر 4 تا 6 ساعت از خون انسان تغذیه می‌کند.
درمان فوری شپش سر
هیچ دارویی به طور کامل تخم را از بین نمی‌برد و درمان‌هایی که وجود دارند بر روی حشره اثر می‌گذارند. با درمان نخست، شپش‌ها از بین می‌روند. اما درمان فوری شپش در یک شب فراهم شده است. خبر خوش اینکه برای اولین بار در ایران دارویی تولید شده است که روی تخم ها اثر مثبت دارد. بدین صورت که زمانی که شما لوسیون ضد شپش ازوپد را روی موهایتان بریزید، این دارو روی شپش های بالغ اثر مستقیم گذاشته و آن را بطور کامل از بین می برد. همچنین اطراف تخم را احاطه کرده و مانع از اکسیژن رسانی به تخم ها می شود و باعث خفگی آنها می شود. با این کار بطور همزمان تخم ها و شپش های بالغ کشته خواهند شد.
محل رشد و زندگی شپش کجاست؟
شپش ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل می‌کند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌کند. شپش با چنگال‌هایی شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آنها دیده می‌شود، موها را می‌گیرد. همچنین شپش مو سر به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌شود.
شپش روی پوست سر، ممکن است قابل مشاهده باشد اما چون بسیار کوچک است، به سختی قابل تشخیص است. این عارضه، به خصوص در میان کودکان یک مشکل شایع و بسیار مسری است. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (۳ تا ۱۱ سال) و خانواده‌های آنها بیشتر به این ویروس آلوده می‌شوند. دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش مبتلا می‌شوند.
گزش آنها باعث خارش و تحریک پوست سر می‌شود و این خراشیدن منجر به عفونت می‌گردد. اگر می‌خواهید همه چیز را درباره شپش سر، علائم ابتلا به آن، عوارض شپش سر و راه‌های درمان شپش سر بدانید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید!
5 علامت شپش سر در زنان
علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خارش: شایع‌ترین علامت آلودگی به شپش، خارش پوست سر، گردن و گوش است. این خارش یک واکنش آلرژیک به گزش شپش است. وقتی فردی برای اولین‌بار به شپش مبتلا می‌شود، ممکن است چهار تا شش هفته پس از آلودگی، هنوز خارش نداشته باشد.
- احساس اینکه چیزی روی موها یا بدنتان حرکت می‌کند: شپش‌ها معمولاً روی بدن یا لابه‌لای موهای افراد حرکت می‌کنند و به این خاطر، گاهی احساس بیقراری آن‌قدر در افراد زیاد می‌شود که نمی‌توانند راحت بخوابند.
- زیادشدن شوره سر: اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، فکر می‌کنید که روی موهایتان شوره سر دیده می‌شود اما آنها در حقیقت، تخم شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می‌شوند. شوره سر را به‌راحتی می‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد. به‌علاوه، شوره سر به‌راحتی از روی مو جدا می‌شود اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌سختی و تنها با نوک ناخن جدا می‌شود.
- برجستگی‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه: شپش‌ها پوست سر، گردن و شانه‌هایتان را می‌گزند و جای گزش آنها تبدیل به برجستگی‌هایی جوش مانند می‌شود.
- مشکلات در هنگام خواب
انتقال شپش سر چگونه انجام می شود؟
شپش می‌خزد، اما نمی‌تواند پرش یا پرواز کند. در اغلب موارد انتقال شپش از فردی به فرد دیگر، از طریق تماس مستقیم است. بنابراین، انتقال اغلب در خانواده یا در میان کودکانی که در مدرسه هنگام بازی در تماس نزدیک هستند، صورت می‌گیرد. انتقال غیرمستقیم زیاد محتمل نیست، اما شپش ممکن است از فردی به فرد دیگر توسط موارد زیر گسترش یابد:
روش انتقال مستقیم شپش سر
- کلاه و روسری
- برس و شانه
- لوازم جانبی مو
- هدفون
- بالش
- روکش مبل و اثاثیه یا لوازم خانگی
- حوله.
انتقال غیرمستقیم می‌تواند در میان لباس‌هایی که کنار یکدیگر قرار داده شده‌اند نیز رخ دهد. حیوانات خانگی مانند سگ‌ها و گربه‌ها در گسترش شپش سر نقشی ندارند.
تشخیص شپش سر چگونه انجام می شود؟
استاندارد طلایی برای تشخیص آلودگی فعال شپش با نام علمی پدیکولوزیس، شناسایی پوره یا شفیره‌ی زنده و یا شپش بالغ است. دستورالعمل‌ها به بررسی موهای مرطوب که با محصولات نرم‌کننده‌ی مو نرم و روان شده‌اند، توصیه می‌کنند. موی کودک را با شانه‌ی دندانه‌دار (شانه‌ی شپش) از پوست تا انتهای مو را به آرامی و با دقت شانه کنید. اگر هیچ شپش زنده‌ای پیدا نکردید مدتی بعد دوباره موی کودکتان را معاینه کنید.
پزشک نیز موهای کودکتان را بررسی خواهدکرد. برای پیدا کردن شپش‌ها، پزشک ممکن است از نور ویژه‌ای استفاده کند، که باعث می‌شود شپش‌ها به رنگ آبی دیده شوند. اما شناسایی شپش‌ها لزوما تشخیص آلودگی فعال را تایید نمی‌کند. حشره شپش زنده برای زنده‌ماندن و رشد کردن نیاز به نزدیک بودن به پوست سر دارد.
شپش‌هایی که بیش از حدود ۱/۴ اینچ (۶ میلی‌متر) از پوست سر فاصله دارند، احتمالا مرده یا تخم خالی شپش هستند. در صورت شک به شپش می‌توان برای تعیین زنده‌بودن، آن را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داد. اگر هیچ شپش زنده‌ای وجود نداشته‌باشد، احتمالا بقایای آلودگی گذشته هستند و شواهدی از آلودگی فعال جدید نیستند.
طول عمر شپش چقدر است؟
هر شپش برای بالغ شدن از ۳ مرحله عبور می‌کند؛ مرحله اول، زمانی است که تخم (یا رشک) است. در مرحله دوم تبدیل به نمف (نوزادی که از تخم خارج می‌شود) می‌گردد. مرحله سوم، مرحله بالغ شدن شپش است. رشد نمف خود دارای ۳ مرحله است و برای عبور از هر مرحله نمف باید خون خواری کند. وقتی شپش بالغ شد، اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا (یا همان خون) به آن نرسد، از بین می‌رود. همچنین، اگر به هر دلیلی تخم شپش تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نخواهد شد. هر شپش روزانه ۱۰ تخم می‌گذارد. تخمها بعد از ۸ تا ۱۰ روز باز می‌شوند و شپش‌های بالغ حدود ۴ تا ۶ هفته عمر می‌کنند.
چطور از ابتلا به شپش سر پیشگیری کنیم؟
از آنجا که درمان شپش، دشوار، وقت‌گیر و بسیار زمانبر است، بهتر است تلاش کنید از ابتلای خودتان یا کودکانتان به آن جلوگیری کنید. شپش‌ها برای زنده ماندن و تکثیر از پوست سر انسان تغذیه می‌کنند. بنابراین شانس زنده ماندن شپش روی لوازم و وسایل خانه بسیار کم است. اما به هر حال اگر فردی به شپش مبتلا است و از لوازمی خاص استفاده کرده، باید همه لوازم، ملحفه‌ها و لباس‌های او را با آب گرم و صابون بشویید. سپس آنها را با حرارت بالا خشک کنید تا شپش به فرد دیگری منتقل نشود. چند راهکار زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- در مکان‌های عمومی مثل محل کار، رستوران‌ها، استخرها و … لباسهایتان را به قلاب جداگانه‌ای از چوبرختی و جدا از لباس‌های افراد دیگر، آویزان کنید
- وسایل شخصی مانند شانه، برس، گیره یا تل مو، کلاه و شال و روسری را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- روی تخت، کاناپه یا بالشی که به نظافت آن مطمئن نیستند، دراز نکشید.
- موقع دوچرخه‌سواری یا موتورسواری کلاه محافظ دیگران را به سرتان نگذارید.
- از در آغوش گرفتن افرادی که مبتلا به شپش مبتلا هستند اجتناب کنید.
- برای شستن کلاه، روبالشی و موارد مشابهی که با سر در تماس هستند، از آب داغ استفاده کنید.
- در صورت قرار گرفتن در موقعیت مشکوک موهای سر کودکان را با دقت بررسی کنید.
نکته:
زمانی که شپش را درمان می نمایید، همه لباس ها و ملحفه های خود را در آب داغ و بهمراه پاک کننده ها بشویید. اینکار نه تنها به فرآیند درمان کمک می نماید، بلکه جلوی انتقال شپش سر به سایرین را نیز می گیرد.
درمان خانگی شپش سر
موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آنها را شانه کنید. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر شپش‌ها خلاص شوید.
- 25 گرم نعناع را با 25 گرم میوه سرو کوهی و 10 عدد میخک و 10 عدد برگ عرعر را به مدت 20 دقیقه در سرکه بجوشانید و بعد از ولرم شدن از صافی رد کنید و موهایتان را به آن آغشته سازید و اجازه دهید تا 1 ساعت بر روی موهایتان بماند و سپس موها را شانه بزنید.
- 30 میلی لیتر سرکه سیب را با 15 میلی لیترروغن جوجویا و 10 قطره اسانس پونه و 10 قطره اسانس نیااولی و 15 قطره اسانس عرعر مخلوط کنید و موهایتان را به دقت و کاملا آغشته به این مخلوط کنید و بعد از یک ساعت موی خود را شانه زده و بعد بشویید.
- سرکه را گرم کرده و آن را روی سر خود بمالید. حوله یا کلاهی روی سر خود بگذارید و 30 دقیقه صبر کنید و بعد بشویید. مخلوط روغن معدنی و سرکه را بر روی موهای خود بمالید و این کار را تا زمانیکه شپش ها کاملا از موهایتان جدا شوند، ادامه دهید.
- هرگز از شانه های پلاستیکی استفاده نکنید و از شانه فلزی برای شانه زدن هر بخش از موی خود استفاده کنید. بعد از اتمام شانه زدن ، شانه استفاده شده را در آب صابون قرار دهید و خوب آن را شستشو دهید تا شپش های آن کشته شوند.
