بیماری نارسایی قلبی (Heart failure) اغلب به معنای نارسایی مزمن قلب (chronic heart failure) و زمانی رخ می‌دهد که قلب قادر به پمپاژ کافی نیست و نمی‌تواند جریان خون کافی را به اعضای بدن برساند. بطور کلی در این بیماری عضله قلب نمی‌تواند خون را به‌درستی پمپاژ کند. در این حالت خون برگشته و مایع در ریه‌ها جمع می‌شود. این شرایط به شخص حس تنگی نفس می‌دهد. حال این اختلال در عملکرد قلب به تمامی سیستم‌های بدن آسیب وارد می‌کند.
نارسایی قلب در واقع یکی از علائم بیماری‌های قلبی است. این عارضه باعث می‌شود قلب ضعیف شود. در برخی افراد این بیماری به‌گونه‌ای است که قلب توانایی پمپاژ خون به سایر اعضای بدن را از دست می‌دهد و ضربان قلب نرمال دچار اختلال می‌شود. اما در برخی دیگر باعث سفت شدن عضله قلب و کاهش جریان خون به قلب می‌شود. ویال میلرینون لاکتات برای درمان کوتاه مدت نارسایی قلبی استفاده می شود.
انواع نارسایی های قلب
نارسایی احتقانی قلب می‌تواند در بطن چپ، بطن راست یا هر دو بطن ایجاد شود. علاوه بر این نارسایی به دودسته زیر نیز طبقه‌بندی می‌شود:
- سیستولیک
- دیاستولیک
۱. نارسایی قلبی سمت چپ
شایع‌ترین نوع نارسایی، نارسایی سمت چپ است. بطن چپ در پایین و سمت چپ قلب قرار دارد. این بطن خون پر از اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن پمپاژ می‌کند. زمانی که بطن چپ دچار اختلال شود و نتواند به‌خوبی خون را پمپاژ کند، دریافت خون غنی از اکسیژن از قلب با مشکل روبرو می‌شود. در این صورت خون به ریه‌ها بازگشته و باعث تنگی نفس و تجمع مایعات می‌شود.
۲. نارسایی قلبی سمت راست
بطن راست قلب، با پمپاژ خون به ریه‌ها، اکسیژن را دریافت می‌کند. زمانی که این بطن به‌خوبی خون را پمپاژ نکند، نارسایی سمت راست ایجاد می‌شود. معمولا این اختلال پس از نارسایی در بطن چپ ایجاد می‌شود. با تجمع مایع در ریه‌ها، بطن راست نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد. گاهی نیز شرایط پزشکی دیگری مانند بیماری ریوی باعث اختلال در کار بطن راست می‌شوند. از علائم نارسایی بطن راست، تورم نواحی تحتانی بدن مانند پاها و شکم است.
۳. نارسایی دیاستولیک قلب
زمانی که عضله قلب سفت‌تر از حالت طبیعی شود، نارسایی از نوع دیاستولیک است. سفت شدن عضله معمولا به دلیل یک بیماری قلبی به وجود می‌آید. در این شرایط قلب به‌خوبی از خون پر نمی‌شود و خون کافی به اندام‌های مختلف بدن نمی‌رسد. نارسایی دیاستولیک در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.
۴. نارسایی سیستولیک قلب
زمانی که عضله قلب نتواند به‌خوبی منقبض شود، نارسایی از نوع سیستولیک است. در این شرایط قلب نمی‌تواند خون غنی از اکسیژن را به‌خوبی پمپاژ کند. معمولا وقتی قلب ضعیف و بزرگ شده باشد، این عارضه به وجود می‌آید. نارسایی سیستولیک در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. نارسایی سیستولیک و دیاستولیک می‌توانند در هر دو بطن ایجاد شوند. حتی ممکن است شخصی هر دو نوع نارسایی را در دو طرف قلب خود داشته باشد.
۵. نارسایی خفیف قلب
خوشبختانه تعداد زیادی از کسانی که یک نارسایی قلبی خفیف را پشت سر گذاشتند، بعد از گذر زمان قابل توجهی به طور کامل بهبود پیدا کرده‌اند. نارسایی قلبی خفیف چندان خطرناک نیست. البته کسانی که به این نارسایی مبتلا می‌شوند، معمولا سبک زندگی ناسالمی دارند و احتمال اینکه بعدا مجددا به این مسئله گرفتار شوند وجود دارد. همچنین نام نارسایی قلبی جدا ترسناک و تهدیدکننده‌ی حیات است.
نارسایی قلبی خفیف تا ۵۰٪ موارد به طور کامل برطرف می‌شود اما در مواردی که در شخص باقی می‌ماند می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باعث عوارض ماندگار در فرد گردد. کسانی که دچار عارضه می‌شوند و برایشان مشکلات جدی ایجاد می‌شود، معمولا ۵ سال، کمتر و یا بیشتر زندگی می‌کنند.
علائم نارسایی خفیف قلبی به صورت زیر می باشد:
- اضافه وزن
- تجمع مایعات در بدن و ورم و ادم محیطی
- تنگی نفس
- کاهش تحمل در ورزش کردن و ناتوانی
9 علت نارسایی های قلبی
نارسایی قلبی ناشی از بیماری یا شرایطی است که به قلب آسیب می‌رسانند. شایع‌ترین علل نارسایی قلبی عبارتند از:
- بیماری عروق کرونر قلب: در این بیماری شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند در اثر رسوب چربی تنگ شده و جریان خون را کاهش می‌دهند. در نتیجه، بخش‌هایی از عضله قلب از دریافت اکسیژن کافی محروم می‌شوند و قلب نمی‌تواند به خوبی کار کند. اگر شریان به طور کامل مسدود شود، بیماری عروق کرونر قلب می تواند منجر به حمله قلبی شود که آسیب دائمی عضله قلب را به دنبال خواهد داشت. بیماری عروق کرونر قلب زمانی می تواند منجر به نارسایی قلبی شود که عملکرد قلب را مختل کند.
- پر فشاري خون: در افراد مبتلا به فشار خون بالا، قلب باید برای پمپاژ خون، بیشتر فعالیت کند. با گذشت زمان، این افزایش حجم کار می تواند توانایی قلب برای استراحت و پر شدن از خون را کاهش دهد.
- بیماری دریچه ای قلب: دریچه های قلبی وظیفه جریان خون با فشار و جهت مناسب در داخل حفره های قلب را بر عهده دارند. علل زیر می توانند به دریچه های قلب آسیب بزنند:
– تنگی دریچه ها: تنگی دریچه های قلب منجر به اختلال در جریان خون و افزایش فشار داخل قلب می شود.
– نارسایی دریچه ها: نشتی دریچه های قلب باعث بازگشت جریان خون به سمت عقب می شود.
- کاردیومیوپاتی: در این بیماری عضله قلب به طور طبیعی پمپاژ نمی کند، اما علت آن فشار خون بالا یا بیماری عروق کرونر قلب نیست. کاردیومیوپاتی می تواند به شرایط پزشکی مختلف، از جمله برخی اختلال های خودایمنی، جهش ژنتیکی، تجمع پروتئین های غیر طبیعی در بدن یا عفونت مرتبط باشد. با این حال، اغلب علت این بیماری ناشناخته است.
- انسداد سرخرگ های خروجی از قلب: در این شرایط خون از سرخرگ های قلب به اندام ها به خوبی جریان پیدا نمی کند.
- بیماری های قلبی مادرزادی: وجود نقص قلبي از زمان تولد
- عفونت ها: عفونت قلب يا دريچه هاي قلب
- بیماری های داخلی: مانند دیابت یا کم خونی
- اختلال ریتم قلبی: کندی یا تندی ضربان قلب
نشانه های نارسایی قلبی
علائم نارسایی قلب در اثر ضعیف تر شدن قلب و توانایی کمتر قلب برای پمپ کردن خون بر اساس نیازهای بدن ایجاد می شود و باعث بزرگ شدن قلب می شود. در صورت بروز هریک از این علائم بهتر است جهت بررسی به پزشک معالج خود مراجعه کنید:
- تنگی نفس به ویژه هنگام دراز کشیدن یا خواب
- تورم در مچ پا و ساق پا یا در شکم
- افزایش وزن ناگهانی به دلیل تجمع مایع در بدن
- خستگی و احساس بی حالی و ضعف و کاهش ظرفیت فعالیتی بدن
- احساس سبکی سر و سرگیجه
- ضربان قلب سریع یا نامنظم (حتی در زمان استراحت)
عوارض نارسایی های قلب چیست؟
همان طور که قبلا گفته شد، وظیفه قلب رساندن اکسیژن و مواد غذایی به تمام بافت‌ها و ارگان‌های بدن است. لذا نارسایی قلبی با اختلال در این عمل می‌تواند باعث اختلال عملکرد اغلب ارگان‌های بدن شود. میزان عوارض بیماری به شدت بیماری زمینه ای، سلامت عمومی بدن و سن بیماربستگی دارد. بعضی از عوارض نارسایی قلبی عبارتند از:
- ریتم های نامنظم قلب: ریتم طبیعی قلب ممکن است در نارسایی قلبی دچار اختلال شده و فرد دچار افزایش یا کاهش غیر طبیعی ضربان قلب شود. ضربان قلب غیرطبیعی باعث تجمع خون در حفره های قلب و یا لخته شدن خون می شود.
- بیماری کلیوی: نارسایی قلبی به ویژه اگر به درستی درمان نشود، با کاهش جریان خون کلیه باعث آسیب به کلیه می شود. همچنین بیماری کلیوی نیز ممکن است نارسایی قلبی را بدتر کند.
- بیماری کبد: کاهش خون رسانی به بافتِ کبد از یک طرف و همچنین برگشت جریان خون از قلب به کبد از طرف دیگر می‌تواند باعث آسیب به بافت کبد شود.
طول عمر بیماران نارسایی قلب
پیروی از دستورالعمل‌های متخصص و درمان به‌موقع و کافی می‌تواند طول عمر مبتلایان به این عارضه را افزایش دهد. همچنین فرد مبتلا می‌تواند با در پیش گرفتن یک سبک زندگی جدید و سلامت نیز به بهبود اوضاع خود کمک کند. کاهش وزن، برطرف کردن چاقی، ورزش کردن منظم، مدیریت استرس و کاهش مصرف سدیم (نمک) در رژیم غذایی قطعاً به ارتقا کیفیت زندگی این گروه کمک خواهد کرد.
باوجوداین نمی‌توانیم صد در صد تضمین کنیم که فرد مبتلا به نارسایی قلب همچون افرادی که قلبی سلامت دارند عمر کند، چراکه این عارضه یکی از بیماری‌های تهدیدکننده حیات انسان است. افرادی که از این عارضه رنج می‌برند، امکان دارد علائم شدیدی را تجربه کنند. گروهی از مبتلایان به نارسایی احتقانی قلب نیاز به پیوند قلب یا VAD دارند. منظور از VAD در اینجا دستگاه کمک بطنی است. این دستگاه به قلب بیمار درگیر به نارسایی قلبی در پمپاز و خون‌رسانی بهتر به سایر اندام‌ها کمک می‌کند.
راه‌های مؤثر در جلوگیری از بروز نارسایی قلبی
متخصصین همواره به بیماران مبتلا به این عارضه، افرادی که در حال حاضر مبتلا به‌نوعی بیماری قلبی عروقی هستند و حتی افراد دارای قلب سلامت توصیه می‌کنند، که با یک سبک زندگی سالم از سلامت قلب و عروق خود مراقبت کنند. ازجمله راه‌های جلوگیری از ابتلا به نارسایی قلبی، کنترل و پیشگیری از فراهم شدن شرایط مؤثر در بروز این بیماری است. برخی از راه‌های پیشگیری عبارت‌اند از:
- ورزش و جلوگیری از چاقی و اضافه‌وزن
- کنترل فشار خون و همچنین درمان و کنترل عارضه فشار خون بالا
- جلوگیری از بروز بیماری عروق کرونری و کنترل بیماری عروق کرونری
- پیشگیری از ابتلا به دیابت و کنترل بیماری دیابت
آیا نارسایی های قلبی درمان می‌شود؟
با توجه به مرحله بیماری پزشکان اقدام به تجویز دارو و کنترل بیماری می‌کنند. البته درصورتی‌که قلب دیگر قادر به کار کردن نباشد، فرد نیازمند پیوند قلب خواهد بود. پیشگیری بهترین کاری است که افراد می‌توانند در پاسخ به علائم اولیه و ریسک فاکتورهای نارسایی قلب انجام دهند.
- اگر سیگاری هستید، سیگار کشیدن را ترک کنید
- اگر چاق هستید، وزن اضافه را کم کنید
- مواد غذایی سلامت و کم‌چرب بخورید
- مصرف شکر و سایر فرآورده‌های غذایی شیرین را به حداقل برسانید
- زیاد نمک مصرف نکنید
- در موقعیت‌های استرس‌زا قرار نگیرید
- خوب بخوابید
- اگر مبتلا به آپنه خواب هستید، این اختلال را کنترل کنید
- همیشه ورزش کنید
- الکل مصرف نکنید
- فشار خونتان را همیشه کنترل کنید
درمان نارسایی قلبی
درمان این عارضه یکی از اهداف مواجهه با این بیماری است. درصورتی‌که روش درمانی مناسب انتخاب و دنبال شود، علائم و نشانه‌های عارضه نارسایی احتقانی قلب کاهش یافته و قلب بهبود پیدا می‌کند. درمان به‌موقع مسلماً در افزایش طول عمر مبتلایان به نارسایی قلبی مؤثر است و به بیمار کمک می‌کند که بیشتر عمر کند.
