در خصوص ریزش مو بانوان ( Women’s hair loss ) که متاسفانه در بین دختران جوان ما شایع شده مطالب زیادی در سایت ها و مجلات علمی می توان دید. اما من در اینجا مشاهدات و تجربیات شخصی خودم را به همراه اهم موضوعات مورد نیاز برای دانستن به شرح تقدیم حضورتون می کنم:
ریزش چند تار مو در روز طبیعی است. یک بزرگسال حدود ۱۰۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ مو روی سرش دارد و هر روز ۵۰ تا ۱۰۰ تار از آنها را از دست می دهد. ولی چنانچه ریزش موهای شما بیش از این باشد، مشکلی وجود دارد که باید بررسی شود. ميزان ریزش موی شما در برس موهایتان آشکار خواهد شد.
ریزش مو یکی از بزرگترین چالشهایی است که بسیاری از افراد با آن روبرو میشوند. علت ریزش مو در افراد، متفاوت است. همانطور که همه می دانیم گیاه حنا از قدیم برای درمان ریزش مو و همچنین تقویت مو مورد توجه بوده است. صابون گیاهی عصاره حنا درمان خوبی برای ریزش موی شما محسوب می شود.
3 فاز رشد مو کدامند؟
انسان به شکل طبیعی سه فاز رشد مو دارد: آناژن، کاتاژن و تلوژن. متوسط طول رشد در این سه فاز به این شکل است:
- آناژن (فاز رشد): حدود ۱۰۰۰ روز
- کاتاژن (فاز کاهش فعالیتهای تکثیری): فقط چند روز
- تلوژن (فاز استراحت): حدود ۱۰۰ روزریزش مو
21 علت ریزش مو در خانم ها
ریزش مو، مشکلی است که بعضی زنان نیز با آن روبرو هستند. این مسئله بسیار مهم، تاثیر مستقیمی بر جذابیت، زیبایی و اعتماد به نفس آن ها دارد. اما نگران نباشید، زیرا علم و دانش امروزه به قدری پیشرفت کرده است که درمان های متعددی برای این مشکل وجود دارد. در زنان جوان اغلب در یک محدوده پیش از مشکلات پزشکی یا در اثر عوارض جانبی داروهای تجویز شده بروز می کند. نکته ای که من همیشه به دختر خانم های جوان و نوجوانی که دچار این مشکل می شوند عرض می کنم پرهیز از استرس و اضطراب است. مصرف متعادل غذاهای چرب بخصوص آجیل و شیرینی های چرب می تواند مانع از چرب شدن مو شود. چربی محیط مساعدی برای رشد قارچ ها بوجود می آورد که عامل ریزش مو هستند. بطور کلی علل زیر موجب ریزش مو می شوند:
- کمبود آهن: فقر آهن در صورت داشتن یا نداشتن آنمی می تواند منجر به ریزش مو شود. بهتر است قبل از اینکه خودسرانه از قرص های آهن مکمل استفاده کنید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید تا از در صورت تشخیص نیاز توسط پزشک از مکمل ها استفاده کنید؛ زیرا آهن بیش از اندازه در بدن نیز منجر به بروز بعضی مشکلات می شود.
- اختلالات غده تیروئید: در هر دو حالت کم کاری تیروئید یا پرکاری غده تیروئید ریزش مو اتفاق می افتد.
- کاهش مقدار استروژن: خیلی از زنان، ریزش مو را در دوران یائسگی و بعد از آن تجربه می کنند. زمانی که ترشح مقدار استروژن در بدن کاهش می یابد. سایر تغییرات هورمونی برای مثال تغییر میزان استفاده از داروهای ضد حاملگی نیز می تواند منجر به ریزش مو شود.
- کم پشتی ارثی: کم پشتی مو در بالای سر می تواند ارثی باشد که همان الگوی ریزش موی زنانه یا آندروژنیک است. این نوع کم پشتی پس از قاعدگی که استروژن بدن کاهش می یابد تشدید می شود.
- مدل موی نادرست: بستن موها به شکلی که باعث کشیدن ریشه مو شود می تواند عامل کم پشتی مو باشد. این نوع کم پشتی طاسی کششی یا انقباضی نام دارد. اگر پیاز مو آسیب ببیند کم پشتی دائمی می شود.
- استرس زیاد یا شوک: استرس، شوک و عواملی مانند کاهش وزن ناگهانی، عمل جراحی، بیماری یا بچه دار شدن می تواند کم پشتی موقت ایجاد کند. به این نوع کم پشتی تلوژن افلوویوم می گویند که در مرحله تلوژن اتفاق می افتد.
- زایمان: احتمالاً در مورد ریزش مو بعد از زایمان شنیدهاید یا دچار آن شدهاید. بهتر است بدانید، ریزش مو در زنان شیرده به دلیل تغییرات هورمونی است. در دوران بارداری به دلیل سطح بالای هورمونها ریزش مو کاهش مییابد و موها پر پشت تر میشوند. در واقع سطح بالای هورمونها، موهای باقی مانده را حفظ میکند و مانع ریزش آنها میشود. بعد از زایمان، سیستم بدن به حالت طبیعی خود بر میگردد. در نتیجه، تار موهایی که چرخهی رشد آنها به پایان رسیده، میریزند. به همین علت، زنانی که تازه زایمان کردهاند، یک باره دچار ریزش موی شدید میشوند. معمولاً بعد از ۲ سال بعد از زایمان، موها به حالت طبیعی خود بر میگردند.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): سندرم تخمدان پلی کیستیک هم میتواند علت ریزش مو شما باشد. زنانی که به این بیماری مبتلا هستند، همواره از اختلالهای هورمونی رنج میبرند. هورمونهای مردانه (آندروژن) در بدن زنان هم تولید میشود؛ اما در افرادی که تخمدان پلی کیستیک دارند، تولید هورمونها بیشتر از حد معمول است. اگر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید، به احتمال خیلی زیاد، موهای زائد در صورت و بدن شما بیشتر میشود، درحالی که موهای سرتان کم پشت میشود. اختلال در تخمک گذاری، ایجاد آکنه و افزایش وزن از علائم دیگر این سندروم هستند.
- مصرف بعضی از داروها: داروهایی که موجب ریزش میشوند، معمولاً دو ساز وکار دارند:
- بعضی از این داروها باعث ریزش موهایی می شوند که در فاز رشد (آناژن) هستند. مثل داروهای شیمی درمانی، کلشی سین، مشتقات طلا، بیسموت، تالیوم، بوریک اسید.
- دسته ی دیگر این داروها موجب ریزش موهایی میشوند که در فاز استراحت (تلوژن) هستند نظیر:
- داروهای رقیق کننده خون (مثل هپارین، وارفارین، ریواروکسابان، دابیگاتران، اپیکسابان)
- داروهای کاهنده ی فشار خون (کارودیلول، آتنولول، بیزوپرولول، متوپرولول، کاپتوپریل، لیزینوپریل، انالاپریل)
- داروهای هورمونی (آندروژن ها و بعضی داروهای ضد بارداری)
- داروهای ضد صرع (والپروئیک اسید، کاربامازپین و فنی توئین)
- داروهای ضد آرتریت (متوترکسات و لفلونوماید)
- داروهای دیگر: سایمتیدین، ایزوترتینوئین، داروهای ضد تیروئید، کاهنده ی چربی خون، اینترفرونها، ضد عفونی، آمفتامینها، داروهای مسکن غیراستروئیدی، بروموکریپتین، لوودوپا، داروهای ضد سایکوز، ضد اضطراب و به ندرت داروهای ضد افسردگی مثل آمی تریپتیلین.
- برخی از قرصهای ضد بارداری که موجب مهار تخمک گذاری میشوند، در بعضی افراد، میتوانند موجب ریزش مو شوند. به خصوص اگر اعضای خانوادهی شما سابقهی ریزش مو داشته باشند، احتمال بروز این عارضه بیشتر میشود. در برخی موارد، موها بعد از قطع مصرف این قرصها شروع به ریزش میکنند. برای جلوگیری از ریزش مو ناشی از مصرف یک داروی خاص حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- آلوپسی آره آتا یا ریزش مو سکهای (ALOPECIA AREATA): یکی دیگر از انواع ریزش مو، ریزش موی سکهای است. علت این نوع ریزش، اختلال در سیستم دفاعی بدن است که به اشتباه به فولیکولهای سالم مو حمله میکند. در این بیماری، معمولاً موهای فرد (بیشتر موهای سر) به صورت لکه ای می ریزد. این نوع ریزش معمولاً فقط در موهای سر اتفاق می افتد؛ اما گاهی ممکن است موی ریش یا ابرو هم به ریزش موی سکه ای دچار شوند. در بعضی موارد ممکن است قبل از ریزش مو پوست آن ناحیه دچار خارش یا درد شود. بیشتر اوقات، ریزش سکهای مو دائمی نیست. بعد از گذشت شش ماه تا یک سال، موها دوباره شروع به رشد میکنند؛ اما به ندرت در بعضی از افراد این بیماری تا جایی پیش میرود که تمام موهای سر و بدن آنها میریزد.
- رژیمهای غذایی نادرست: رژیمهایی که باعث کاهش وزن سریع (بیش از ۷ کیلو در ماه) میشوند، به بدن آسیب میزنند. ریزش مو از عوارض این نوع رژیم های لاغری است. مثلاً اگر مقدار پروتئین رژیم غذاییتان کافی نباشد، ریزش مو تشدید میشود. البته نگران نباشید، موهای ریخته شده، جایگزین میشوند؛ اما فقط اگر یک رژیم غذایی سالم را در پیش بگیرید.
- کرم حلقوی (RINGWORM) : قارچی به نام کرم حلقوی وجود دارد که اگر روی پوست سر ما قرار بگیرد، باعث شروع ریزش مو میشود. علاوه بر ریزش مو، پوست سر در همان ناحیه ریزش مو، پوسته پوسته، قرمز و دچار خارش میشود و شکل کچلی دایرهای از خود به نمایش میگذارد.
4 علامت ریزش مو در زنان
بسته به علت آن ممکن است ریزش مو به شکلهای مختلفی در افراد مختلف ایجاد شود. به عنوان مثال ممکن است متوجه ریزش ناگهانی موهای خود یا نازک شدن و کم حجم شدن آنها با گذشت زمان شوید. در برخی از شرایط نیز ممکن است یادداشت برداری به منظور پیگیری هر گونه تغییراتی که متوجه آن می شوید یا علائمی که تجربه می کنید و نیز گشتن به دنبال الگوهایی برای ریزش مو به شما کمک کند. علائم مشخص ریزش مو با الگوی زنانه عبارتند از:
- کم پشتی کلی
نازک شدن تدریجی موها در بالای سر شایعترین نوع ریزش مو است. این حالت هم زنان و هم مردان را تحت تأثیر قرار می دهد. خط مو در مردان معمولاً عقب می رود اما در زنان فرق آنها بازتر و وسیعتر می شود. - لکه های طاسی
این نوع از لکهها ممکن است دایره ای یا تکه تکه باشند. لکههای طاسی ممکن است به اندازه یک سکه باشد که معمولاً در پوست سر ظاهر می شوند. حتی ممکن است پوست شما بلافاصله قبل از ریزش مو احساس خارش یا درد هم داشته باشد. - یک مشت پر از مو
در برخی مواقع ممکن است ریزش موهای ناگهانی بخصوص بعد از ترومای عاطفی یا جسمی را تجربه کنید. در این شرایط ممکن است مو به هنگام شستشو یا شانه کردن، به سرعت بریزد و این باعث کم پشتی کلی شود. - ریزش کامل
در برخی بیماریها به ویژه در مورد درمان های پزشکی مانند شیمی درمانی، ممکن است به طور ناگهانی و در تمام بدن متوجه ریزش مو شوید.
چطور و چرا کم پشت شدن مو در زنان اتفاق می افتد؟
کم پشت شدن مو در زنان معمولا در ناحیۀ تاج سر اتفاق می افتد و این عارضه با گذشت زمان و نه در همه موارد ممکن است به شقیقه ها و خط جلوی سر هم کشیده شود. با این وجود، کم پشت شدن مو در زنان توسط متخصصین مو تحت عنوان “منتشر” تعریف می شود چرا که در این مورد الگوی مشخص یا میزان خاص ریزش مو معمولا یک الگوی کاملا فردی است.
یکسری دلایل بالقوه پزشکی در مورد کم پشت شدن مو در زنان وجود دارد. شایع ترین آنها عبارتند از:
- بروز عفونت روی پوست سر
- سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- استرس و رعایت نکردن بهداشت عمومی
- رژیم غذایی نادرست
- پرکاری و کم کاری تیروئید
- ریزش موی ژنتیکی
- تغییرات هورمونی
تاثیر استرس در ریزش مو در خانم ها
سه نوع ریزش مو وجود دارد که می تواند با بالا بودن سطح استرش شما در رابطه باشد، این سه نوع عبارتند از:
- تلوژن افلوویوم( Telogen effluvium): استرس زیاد سبب می شود، تعداد زيادي از فولیکول های مو شما وارد فاز استراحت شوند. در عرض چند ماه، موهایی که تحت تأثیر قرار گرفته اند، امکان دارد بطور ناگهانی و به سادگی، موقع شانه کردن و یا شست و شو دچار ریزش شوند.
- تریکوتیلومانیا( Trichotillomania): در این وضعیت شخص بدون آنکه بتواند خود را کنترل کند، شروع به کندن موهای سر، ابروها و یا مناطق ديگر بدن می کند. کندن موی غیرقابل کنترل، میتواند در اثر وجود احساسات منفی یا ناراحت کننده ، مثل استرس، تنش، تنهایی، کسالت و یا ناامیدی در شخص ایجاد شود.
- آلوپسی آره آتا( Alopecia areata): برای دلیل ایجاد بیماری آلوپسی آره آتا، عوامل گوناگونی را برشمرده اند، یکی از آنها وجود استرس شدید است. در بیماری آلوپسی آره آتا، سیستم ایمنی بدن به فولیکول های مو حمله می کند و سبب ریزش موها می شود.
ریزشهایی که ناشی از استرس هستند، لزوماً، دائمی نیستند. چنانچه شما استرس خویش را تحت کنترل درآورید، امکان دارد موهای ازدست رفته، دوباره رشد نمایند.
انواع ریزش مو در خانم ها
بصورت کلی دلایل ریزش مو در افراد مختلف علل متفاوتی دارد که در اطفال و بانوان و مردها به نسبت جنسیت و شرایط سنی تفاوت دارد. در زیر انواع ریزش مو در خانم ها را برایتان فهرست وار آورده ایم :
- آلوپسی همراه با ایجاد بافت جوشگاهی (اسکار) : آلوپسی همراه با اسکار دائمی است ولی خوشبختانه آلوپسی همراه با اسکار نادر است و کمتر از 3 درصد را به خود اختصاص می دهد.
- آلوپسی بدون اسکار ممکن است برگشت پذیر باشد.
- طاسی منطقهای نوعی است که به صورت لکهای در هر جای بدن ظاهر میشود.
- کچلی کامل وقتی است که طاسی منطقهای گسترش پیدا میکند و تمام سر را فرا میگیرد.
- طاسی کلی که در آن تمام موهای بدن میریزد.
- طاسی موی صورت که در آن موهای ناحیه صورت و ریش کچل میشود.
- طاسی موسینوسا عارضهای التهابی در فولیکول مو و غدد پوستی است که همراه با اثر و زخم و بدون اثر و زخم میشود.
- طاسی آندروژنیک فرآیندی است که هم در مردان و هم زنان که در آن مو به تدریج نازک و در نهایت کلاً میریزد.
- طاسی کششی نوعی از ریزش مو است که بر اثر کشیده شدن طولانی مو بر اثر نوع خاصی از آرایش مو یا عادت به بافتن مو ایجاد میشود.
- آناژن افلوویوم ریزش مویی است که بر اثر حمله به پیاز مو که موجب تضعیف رشد مو میشود ایجاد میشود. این پدیده بر اثر عوامل شیمیدرمانی ایجاد میشود.
- تلوژن افلوویوم که به عنوان ریزش موی زودهنگام یا شدید شناخته میشود. این نوع ریزش مو بر اثر استرس، زایمان، جراحی یا تب و … به وجود میآید.
ریزش مو در زنان بالای 40 سال
اگرچه بیشتر در افراد مسن مشاهده میشود، اما این امر میتواند حتی به دلیل کمبودهای تغذیهای، استرس و یا استفاده از محصولات مو که حاوی مواد شیمیایی ناملایم هستند رخ دهد.
موهای سالم نشانگر بدن سالم هستند، به همین دلیل است که مشکل ریزش مو یا نازک شدن مو باید جدی گرفته شود. پیش از این، زنان برای پیدا کردن علت زمینهای به متخصص مو مراجعه نمیکردند. توصیه میشود که به جای پزشک عمومی با یک متخصص در این مورد مشورت کنید. همچنین گاهی اوقات ممکن است مشکل به دلیل اقدامات خود فرد باشد. برای مثال استفاده از رنگ مو، خشک کننده مو، اتو مو و دیگر محصولات مو که حاوی مواد شیمیایی ناملایم هستند میتوانند به این مسئله کمک کنند. گاهی در زنان بالای 40 سال ممکن است الگوی طاسی سر مشاهده شود. این وضعیت باعث ایجاد تکههای طاسی در بالای سر میشود. پیری و تغییرات در سطح آندروژنها (هورمونهای مردانه) میتوانند به این عامل کمک کنند. همچنین زنان با سابقه خانوادگی طاسی سر در زنان یا مردان نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
عوامل موثر در شناسایی ریزش مو در سن بالای 40 سالگی
واژه آلوپسی آندروژنیک به الگوی طاسی اشاره دارد. این بیماری توسط دو آنزیم به نام آروماتاز و ردوکتاز 5-a ایجاد میشود. آلوپسی آندروژنیک به عنوان یک مشکل سیستم ایمنی طبقه بندی میشود و شدت این مشکل در زنان مختلف متفاوت است. گاهی اوقات ممکن است موها بدون نیاز به کمک پزشکی مجددا رشد کنند. در ریزش مزمن مو، ریزش مو تنها در پوست سر اتفاق نمیافتد، بلکه در دیگر نقاط بدن نیز قابل مشاهده است. در آلوپسی آندروژنیک تکههای طاسی عمدتا در فرق سر و اطراف سر مشاهده میشود.
زنان در 40 سالگی میتوانند به آلوپسی آرهآتا مبتلا شوند وضعیتی که در آن فولیکولهای مو توسط گلبولهای سفید خون تحت حمله قرار میگیرند. در موارد خفیف، درمان مناسب میتواند باعث بهبودی مساعدی شود. با این حال، مشکلات میتوانند در شرایط شدید بیشتر شوند.
زنان و مردان هر دو دارای هورمونهای زنانه و مردانه هستند، اما مقدار متفاوت است. هورمونهای مردانه باعث بروز آلوپسی آندروژنیک میشوند. نباید چنین فرض شود که این مشکل به دلیل سطح هورمون بالا در زنان است. علت واقعی این است که برخی زنان به هورمون حساسیت بیشتری دارند.
دیابت یا اختلالات تیروئیدی نیز میتوانند از عوامل موثر باشند. اگر غده تیروئید به درستی کار نکند، میتواند باعث ریزش مو شود. کمبودهای تغذیهای اغلب موجب ریزش مو در زنان میشود.
همچنین، استرس عاطفی نیز به این موضوع دامن میزند. بنابراین زنانی که تحت استرس شدید هستند میتوانند ریزش مو را تجربه کنند.
درمان ریزش مو زنان در خانه
استفاده از روشهای موضعی می توانند یکی از راههای چاره باشند. افرادی كه مثل شما دچار ریزش مو شدهاند، میتوانند از آنها برای تقویت و رشد موهایشان استفاده كنند چرا كه این محلولهای موضعی ادعا دارند كه در بهبود مشكل ریزش مو تاثیرگذارند. البته این ادعا برای خیلی از افراد به اثبات رسیده است.
شامپوهای ضدریزش مو یكی دیگر از راههایی است كه برای جلوگیری از ریزش موها توصیه می شود.
گاهی اوقات رفتارها و عادتهای اشتباه ما ممكن است بهطور ناخودآگاه باعث ضعیف شدن موها شوند. در صورتی كه اصلا خودمان خبر نداریم كه این كارها ممكن است یكی از علتهای عمده ریزش موهایمان باشد؛ اگر از اشتباهات خود بیخبر هستید بهتر است نگاهی به موارد زیر بیندازید:
- از بستن محكم موها با تل سر یا كش خودداری كنید.
- موهایتان را به صورت عادتی نكشید و دور انگشت خود نپیچید!
- از برنامه غذایی كامل كه حاوی تمام مواد غذایی، میوه و سبزیجات است، استفاده كنید .
مشاهدات علمی دلایل ریزش مو در خانم ها و بیان آن به زبان ساده
- معمولا دختر خانم ها در سنین بین 16 تا 22 سالگی به این مشکل بر می خورند.
- موهای چرب بیشتر از موهای معمولی ریزش پیدا می کند.
- کف سر و جلوی موها محل اصلی ریزش هاست.
- بسیار مشاهده کرده ام که چند هفته پس از زایمان ریزش مو صورت می گیرد.
- افزایش و کاهش ترشح غده تیروئید هم بر رشد مو موثر است پس می تواند یکی از علل ریزش باشد.
- کم خونی هم یک مشاهده دیگر من از علل ریزش مو هست که بسیار فراوان در بیماران دیده ام.
- استرس و اضطراب بخصوص در بین دانش آموزان و دانشجویان هم بر ریزش مو موثر است.
ریزش مو بعد از حمام
ریزش مو بعد از حمام تا حد زيادي طبیعی است بدین دلیل که موهایی می ریزند که عمرشان تمام شده و دیر یا زود می ریختند. برای کم کردن این نوع ریزش مو باید یکسری نکات را رعایت کنید.
- با آب داغ حمام نکنید.
- موها را چنگ نزنید و با ملایمت بشویید.
- شامپوی ارگانیک را جایگزین شامپوهای شیمیایی و سولفات دار کنید.
- حتماً حتماً نشسته حمام کنید.( این مورد خیلی مهم است)
- شامپو را مستقیماً به کف سر نزنید و با آب رقیق کنید.
- بیشتر از 2 دقیقه صابون یا شامپو روی سرتان نماند.
- قبل از خارج شدن از حمام روی سرتان آب سرد بریزد و همین طور روی پاهایتان.
- از سشوار استفاده نکنید و اجازه دهید موهایتان با هوای ازاد خشک شوند.
درمان قطعی ریزش مو در خانم ها
بسیار دیده ام که داروهای خانگی مثل نخود کوبیده، زرده تخم مرغ، حنا و سدر و این چیزها را برای درمان ر و کم مویی تجویز می کنند. این ها به هیچ وجه درمان نمی کنند !
- یکی از موثرترین درمان ها مصرف مکمل های آهن به همراه ویتامین ث است
- ویویسکال«ترکیب پروتئین ماهی، ویتامین سی، روی، بیوتین، و نیاسین در مکملهای ویویسکال باعث میشود رشتههای مو سالمتر و ضخیمتر شوند.»
- استفاده از هورمون های تیروئید در صورت کم کاری آن
- مصرف مداوم سبزیجات و میوه تازه
- شستشوی معمولی مو ها، شستشوی زیاد مو باعث آسیب به آن می شود.
- عدم استفاده از رنگ های غیر استاندارد.
- مصرف لوسیون ماینوکسیدیل
- رفع قارچ پوست سر با شامپوهای ضدقارچ نظیر کلوتریمازول
- تقویت موهای نازک
- ماساژ دادن پوست سر
پیشنهادهایی برای زندگی بهتر
من و همکاران داروساز شاغل در لابراتوار لوسیونی حاوی ماینوکسیدیل، فیناستراید و اسپیرونولاکتون به همراه ویتامین های مورد نیاز و افزاینده های جذب ساخته ایم که زیر نظر پزشکان متخصص نتایج کاملا قابل قبولی هم در خانم ها و هم در آقایان داشته است.
شما می توانید با مطالعه این مقاله به مکانیسم اثر این دارو به همراه قدرت اثر آن پی ببرید:
Topical minoxidil fortified with finasteride: An account of maintenance of hair density after replacing oral finasteride