بایدها و نبایدها در مورد پوسیدگی دندان ها

پوسیدگی دندان (Tooth Decay) یکی از رایج ترین مشکلات در بین تمام بیماری ها است و رتبه دوم را نسبت به سرما خوردگی عادی در بین افراد دارد. در واقع پوسیدگی دندان و دندان درد معمولاً در بین کودکان و افراد جوان مشاهده می شود، اما می تواند همه افراد را در هر سنی تحت تاثیر خود قرار دهد. همچنین پوسیدگی دندان علت رایج از دست دادن دندان در افراد جوان می باشد. مسواک زدن روزانه دندان ها و نیز اجتناب از مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که برای سلامت دندان مضر هستند، می تواند به جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان و دندان خراب کمک کند.باکتری ها، مواد اسیدی، و ذرات غذایی باقیمانده پس از صرف غذا با ترکیب شدن با بزاق دهان می توانند یک ماده سخت به نام پلاک ایجاد کنند که به دندان ها می چسبد.

پیشگیری از پوسیدگی دندان ها

پوسیدگی دندان به شرایطی گفته می‌شود که مینای دندان در اثر باکتری به نام پلاک و تشکیل اسید آسیب ببیند. بهترین نحوه جلوگیری از پوسیدگی دندان مسواک زدن منظم با خمیر دندان حاوی فلوراید و رعایت بهداشت عمومی دندان است. با اینکه، درمان پوسیدگی دندان در دندان پزشکی امکان پذیر است اما با توجه به بالا بودن هزینه‌های دندان پزشکی توصیه می‌شود که تمرکز خود را روی پیشگیری از پوسیده شدن دندان‌ها قرار دهید. اگر می خواهید دندانهای سالمی داشته باشید می بایست از قرص های سدیم فلوراید0/5 میلیگرم یا سدیم فلوئورید با دوز 0/25 میلیگرم تهیه شده است، مصرف کنید.

محققان دریافته‌اند که تولید اسید توسط باکتری‌هایی که روی دندان قرار دارند هنگام خوردن مواد قندی و اسیدی بعد از ۱۰ دقیقه شروع می‌شود. یعنی اگر شما بعد از مصرف مواد غذایی قندی و یا اسیدی بلافاصله دندان‌های خود را شستشو دهید تا حدود زیادی از پوسیدگی دندان‌های (Tooth decay) خود جلوگیری خواهید کرد. اگر مواد شست و شوی دهان و دندان مانند مسواک و خمیر دندان را همیشه همراه خود ندارید می‌توانید دندان‌های خود را با آب معمولی نیز آبکشی کنید. مراقبت‌های پیشگیرانه مستلزم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان در خانه و همچنین معاینات مرتب دندان‌ها در دندانپزشکی است. در این قسمت به نکاتی اشاره می‌کنیم که با رعایت آن‌ها در خانه و یا در طول معاینات دندانپزشکی خود می‌توانید از خراب شدن دندان ها جلوگیری کرده و سلامت دهان و دندان خود را بهبود بخشید:

• رژیم غذایی خود را تغییر داده و میزان مصرف قندتان را کاهش دهید.
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• ویتامین ها و مکمل‌هایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
• غذاهایی با پروبیوتیک های طبیعی بخورید
• از مقادیر pH موجود در مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید آگاه باشید

علت پوسیدگی دندان با وجود مسواک زدن چیست؟

تشکیل پلاک بر روی دندان در طول 20 دقیقه پس از مصرف غذا شروع می شود. اگر این پلاک های تشکیل شده بطور کامل و منظم از روی دندان ها پاک نشوند، پوسیدگی دندان و متعاقب آن حساسیت دندان می تواند شروع شده و توسعه پیدا کند. پوسیدگی دندان در نتیجه فعالیت باکتریایی به خاطر باقی ماندن ذرات مواد غذایی در دهان (به دلیل مسواک نزدن به نحو مناسب) ایجاد می‌شود. موارد تغییر رنگ دندان‌ها و ایجاد لکه قهوه ای روی دندان در این شرایط می‌تواند طیف رنگ زرد تا سیاه را شامل شود که درمان آن مستلزم درمان پوسیدگی و همچنین تقبل قیمت سفید کردن دندان می باشد . عوامل متعددی می‌تواند موجب پوسیدگی دندان‌ ها شود که شامل موارد زیر است:

• تغذیه نامناسب
• باکتری‌ها
• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• بیماری لثه
• وجود دندان‌های کج که تمیز کردن آنها سخت‌تر است
• سیگار کشیدن
• وارد شدن ضربه‌های شدید به دندان‌ها
• مصرف داروهایی مانند داروهای بیماری آسم که باعث خشکی دهان می‌شوند

بطور کلی پوسیدگی دندان ها، تورم لثه و گیرغذایی از عوامل ایجاد دردهای شدید دندان است. همچنین تحلیل لثه و در معرض قرار گرفتن ریشه در برابر غذا، گرما و سرما می‌تواند موجب بروز علائمی مثل حساسیت و درد و ناراحتی شود. بعد از مرحله پوسیدگی، دندان‌ها به سرما و گرما حساس می‌شوند. این علائم موجب تشدید التهاب داخل دهان و آسیب به عصب دندان می‌شود. در این حالت دندان نیاز به عصب کشی دارد. توصیه می شود قبل از اینکه به این حالت برسید به دندانپزشک مراجعه نمایید.

منابع غذایی بسیاری هستند که موجب پوسیدگی های دندان می شوند و به تخریب آنها کمک می کنند. مانند مواد غذایی شیرین، خوراکی هایی نظیر پفک، بستنی، سیگار، چایی، قهوه و غیره. برای ایجاد پوسیدگی، مواد قندی هم باید در دسترس میکروبها باشند تا عامل خراب کننده ساختمان معدنی، یعنی اسید تولید گردد. در واقع پوسیدگی دندان، تخریب بافتهای سخت دندان است. وقتی یک بیماری در اثر فعالیت میکروبها ایجاد شود آن را بیماری عفونی می نامند. اگر بیماری بتواند از محلی به محل دیگر منتقل شود آنرا بیماری قابل انتقال می گویند. با تعریفی که از پوسیدگی شد، می فهمیم که پوسیدگی می تواند از یک دندان به سایر دندانها سرایت کند.

درمان پوسیدگی و حفره دندان

درمان پوسیدگی دندان در دندانپزشکی امکان پذیر است و راه‌های مختلفی برای آن وجود دارد. البته، انتخاب روش درمانی مناسب کاملا به سطح پیشرفت پوسیدگی بستگی خواهد داشت. مراحل و سطوح مختلف پوسیده شدن دندان‌ها بعلاوه درمان آن‌ها عبارتند از:

کمبود کدام ویتامین ها باعث پوسیدگی دندان ها می شود؟

ریزمغذی ‌ها، موادی ضروری برای سلامتی استخوان‌ها هستند و التهاب را کنترل می‌کنند تا از بروز پوسیدگی‌ها جلوگیری کند یا حتی آن‌ها را برگردانند. برخی ویتامین‌ها به تولید بزاق کمک می‌کنند که از ماندن باکتری‌ها بر روی دندان‌های شما جلوگیری می‌کند و ویتامین‌های خاصی باعث تقویت دندان‌های شما می‌شوند. غذاهایی که به تولید بیشتر بزاق کمک می‌کنند شامل موز، جوانه بروکسل و نخودفرنگی است. ویتامین‌هایی که باید مصرف کنید شامل ویتامین B، D، منیزیم و آهن هستند. اگر علاقه‌ای به مصرف مکمل‌های غذایی ندارید، خوراکی‌های شامل غلات سبوس‌دار و غذاهای دریایی بخورید (به‌ عنوان ‌مثال، ماهی سالمون، کنسرو ماهی تن و ساردین همه منابع عالی ویتامین D هستند).

محل های شایع پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان تمام سطوح آن را یکسان مبتلا نمی کند. بلکه بعضی از سطوح دندانها به علت وضعیت خاصی که دارند بیشتر دچار پوسیدگی می شوند. این سطوح عبارتند از:

• شیارهای سطح جونده: سطح جونده دندانهای آسیاب شیارهای باریک و عمیقی دارد که محیط مناسبی برای زندگی و رشد میکروبها فراهم نموده و دندان از این محل دچار پوسیدگی می گردد. این امر بخصوص در مورد دندانهای آسیاب بیشتر رخ می دهد و باعث پوسیدگی زودرس آنها می شود.
• سطوح بین دندانی: این ناحیه نیز به دلیل عدم نفوذ موهای مسواک قابل تمیز کردن نیست بنابراین از نواحی مستعد پوسیدگی و بیماری لثه بشمار می آید.
• طوق دندان یا ناحیه اتصال لثه با دندان: تجمع میکروبها معمولاً در این ناحیه باعث بیماری لثه نیز می شود.

8 علامت پوسیدگی دندان

وقتی دندانی دچار پوسیدگی می شود، ممکن است یک یا چند مورد از علامتهای زیر را داشته باشد:

• تغییر رنگ مینای دندان، ایجاد لکه‌های خاکستری، قهوه‌ای، مشکی با سایر رنگ‌های تیره روی مینای دندان.
• حساسیت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین دندان (دنتین) که درد دندان را تشدید می‌کند.
• وجود عفونت در بافت لثه یا بافت نرم داخل ریشه دندان که می‌تواند به صورت آبسه دندان و کیست خود را نشان دهد
• سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی، گاهی میزان این تخریب کم است و فقط با معاینه دقیق مشخص می شود و گاهی مقدار زیادی از دندان از بین می رود، به طوری که شخص فکر می کند دندان او شکسته است.
• حساس بودن یا درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای سرد، گرم، ترش و شیرین.
• حساس بودن دندان یا درد گرفتن دندان وقتی که دندانها را روی هم فشار می دهیم.
• بوی بد دهان می تواند به علل مختلف ایجاد شود که یکی از علتهای آن پوسیدگی آنها است.
• گیر کردن مواد غذایی بین دندانها و پاره شدن نخ دندان، پوسیدگی بین دندانی می تواند باعث گیر کردن مواد غذایی بین دندانها و پاره شدن نخ دندان هنگام استفاده شود.

چه بیماری هایی باعث خرابی دندان می‌شود؟

پوسیدگی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که غذاهای حاوی کربوهیدرات بین دندان‌ها گیر کرده و با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور کامل از بین نمی‌روند. دلایل عمده ایجاد این مشکل مصرف غذاهای شیرین، چسبناک و نوشیدنی‌های مضر است. هرچه مواد شیرین (حاوی قند و شکر) بیشتر مصرف شود، اسید بیشتری تولید می‌شود که منجر به پوسیدگی بیشتر می‌شود. قندها در داخل دهان با پلاک ترکیب می‌شود و مینای دندان را ضعیف می‌کنند و در نهایت شما را در معرض پوسیدگی قرار می‌دهد. هر بار که یک میان وعده شیرین می‌خورید، تا 20 دقیقه آینده دندان‌های شما در معرض آسیب اسیدها قرار می‌گیرند. سایر علل پوسیدگی عبارتند از:

• بهداشت دهان و دندان ضعیف
• تشکیل پلاک و سفت و سخت شدن آن
• کاهش بزاق دهان
• سندروم خشکی دهان
• مصرف مواد غذایی و خوراکی‌های اسیدی و بسیار شیرین و گازدار
• پرتودرمانی گردن و صورت
• برخی بیماری های خاص
• مصرف برخی داروهای خاص

آشنایی با طبقه بندی‌ها یا انواع کلاس پوسیدگی

دندانپزشکان برای ترمیم و درمان مشکل پوسیدگی، از یک سیستم طبقه بندی پوسیدگی استفاده می‌کنند. دلیل این کلاس‌بندی این است که بر اساس محل و شدت پوسیدگی، درمان‌ها و روش‌های ترمیمی لازم را اعمال کنند. بر این اساس ما 6 کلاس پوسیدگی مختلف داریم:

• رژیم غذایی خود را تغییر داده و میزان مصرف قندتان را کاهش دهید.
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• ویتامین ها و مکمل‌هایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
• غذاهایی با پروبیوتیک های طبیعی بخورید
• از مقادیر pH موجود در مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید آگاه باشید

تشخیص پوسیدگی دندان ها در خانه

در صورت مشاهده موارد زیر می توانید خیلی سریع به ایجاد پوسیدگی دندان هایتان در خانه پی ببرید:

• وقتی پلاک روی دندان تشکیل می‌گردد، رنگ طبیعی و شفاف دندان عوض می‌شود.
• پلاک سبب پوسیدگی دندان می‌شود.
• پلاک باعث بیماری لثه و سایر بافتهای نگهدارنده دندان می‌شود.
• پلاک تبدیل به جرم سخت اطراف دندان می‌گردد.

درمان خانگی پوسیدگی دندان ها چگونه است؟

با دنبال کردن موارد زیر می‌توانید به خوبی و بدون هیچ مشکلی در امر پیشگیری از پوسیدگی دندان ها مخصوصا در کودکان موفق باشید:

• هر روز مسواک بزنید: روزی 2 بار و هر بار در 2 دقیقه مسواک بزنید. حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت بعد از غذا مسواک بزنید.
• نخ دندان را فراموش نکنید: برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در سطوح طرفی و بین دندانی حتما باید از نخ دندان استفاده کنید.
• از خواص تقویتی و ترمیمی دهانشویه ها استفاده کنید: دهانشویه ها نه تنها اسیدیته داخل دهان را کاهش می‌‌دهند که به تقویت مینای دندان کمک می‌کنند
• مراقبت خورد و خوراکتان باشید: مصرف شیرینی جات و مواد قندی و اسیدی را کاهش دهید یا کاملا متوقف کنید.
• خمیر دندان مناسب دندان‌های خود را تهیه کنید: خمیر دندان هایی که حاوی فلوراید هستند را امتحان کنید.
• به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید: هر 6 ماه یکبار به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید.
• فیشور سیلانت ها را امتحان کنید: اگر عمق شیارهای دندان‌های آسیای شما زیاد است برای پیشگیری از پوسیدگی دندان حتما فیشور سیلانت‌ها را امتحان کنید.
• آب حاوی فلوراید بنوشید: فلوراید به هر شکلی به تقویت مینای دندان کمک می‌کند.
• مشکلات و بیماری‌های مرتبط با پوسیدگی را درمان کنید.
• داروهای خاصی که باعث آسیب به دندان می‌شوند را مصرف نکنید.

محافظت از دندان ها به وسیله فلوراید

بسته به محل، میزان و عمق پوسیدگی درمان های مختلفی برای برطرف کردن پوسیدگی‌ها وجود دارد. به درمان پوسیدگی معمولا ترمیم دندانپزشکی گفته می‌شود. بهترین روش برای درمان فلوراید تراپی می باشد. حفاظت کلید جلوگیری از کرم خوردگی دندان است؛ فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی های دندان مهم است. از محصولاتی استفاده کنید که حاوی فلوراید هستند.

اگر می خواهید دندانهای سالمی داشته باشید می بایست از قرص های سدیم فلوراید یا سدیم فلوئورید با دوز 0/25 و 0/5 میلی گرم تهیه شده است، مصرف کنید. در ساخت این قرص ها از سوربیتول به عنوان شیرین کننده غیر مضر برای دهان و دندان بهره گرفته شده و به صورت میکیدنی است تا بیشترین زمان را برای در معرض قرار گرفتن یون فلوراید با مینای دندان داشته باشد.