خشکی مفرط پوست در بیشتر موارد نه چنان جدی است که حاضر باشیم برایش وقت زیادی بگذاریم، نه آن‌قدر بی‌آزار است که تحملش کنیم و کاری انجام ندهیم. خبر خوب این است که با رعایت برخی نکات ساده، در بیشتر موارد می‌توانیم خشکی پوست را درمان کنیم. خشکی پوست ممکن است موقت باشد و مثلا فقط در زمستان به سراغ‌مان بیاید، یا شاید همیشه و در همه فصول همراه ما باشد. ظاهر شدن خشکی پوست و علائم همراه آن به عوامل زیر بستگی دارد:
- سن
- وضعیت سلامتی
- شرایط محل زندگی
- مدتی که در فضای باز هستیم
گاهی عوامل محیطی مانند آب‌وهوای سرد و خشک، حمام کردن طولانی با آب داغ یا استفاده مداوم از منابع حرارتی باعث خشکی می‌شوند. استفاده از پاک‌کننده‌هایی با مواد شیمیایی قوی و کم‌آبی بدن نیز از عوامل شایع خشکی هستند. گاهی هم بیماری‌هایی مانند اگزما، دیابت، بیماری‌های کلیوی و مصرف برخی داروها باعث خشکی می‌شوند. اگر به دنبال راهکار ساده می گردید، استفاده از لوسیون نرم کننده و مرطوب کننده آمونیوم لاکتات 12% پیشنهاد ما به شماست. با استفاده روزانه از این فرآورده پوستی نرم و شاداب را تجربه کنید.
ساختار پوست خشک
پوست از بدن ما در برابر عوامل بیرونی و محیطی محافظت می‌کند. پوست ما سه لایه دارد. لایه‌ی زیرین، «هیپودرم» است که از بافت چربی، رگ و عصب تشکیل شده است.
لایه میانی پوست «درم» نام دارد. این لایه از بافت‌های همبند و الیاف کلاژن، فیبرهای الاستین، رگ‌های خونی، غدد چربی، فولیکول های مو و غدد عرقی تشکیل شده است. لایه‌ی رویی «اپیدرم» است که از کراتینوسیت تشکیل شده است.
سلول‌های سطح پوست در احاطه لایه‌های لیپید هستند. لایه‌های لیپید از کلسترول، اسیدهای چرب و سرامید تشکیل شده‌اند. لایه شاخی پوست (بیرونی‌ترین قسمت اپیدرم) وظیفه‌ی آبرسانی به پوست را بر عهده دارد. لیپیدها از تبخیر آب ذخیره شده در پوست جلوگیری می‌کنند.
غدد چربی و عرق که عوامل طبیعی رطوبت رسان پوست هستند با مشارکت در رطوبت رسانی به مواد تشکیل دهنده پوست به عنوان نگهدارنده‌های درونی رطوبت پوست عمل می کنند.
8 علت خشکی پوست
گاهی خشکی مفرط پوست علت‌های ساده‌ای دارد. خشکی پوست می‌تواند به دلایل زیر باشد:
- استفاده از صابون‌های قوی
- پوشیدن لباس‌‌های حساسیت‌زا
- دوش گرفتن و حمام کردن طولانی و داغ
- قرار گرفتن درمعرض هوای خیلی گرم یا سرد با رطوبت کم
- استفاده از کرم مرطوب کننده در زمان اشتباه: زمان درست برای مرطوب کردن پوست دقیقا پس بعد از شستن آن است (وقتی هنوز کاملا خشک نشده). زمانی پوست‌تان بیشترین میزان رطوبت را دارد که خیس است و هنگامی که پوست‌تان آبرسانی شده است مرطوب کننده‌ها بهترین کارایی را دارند.
- فصل زمستان: خشکی پوست در فصل زمستان شدیدتر است. در این فصل،دما و رطوبت هوا پایین است. همچنین، استفاده از دستگاه‌های گرمایشی هوا را خشک می‌کند و از میزان آب لایه شاخی پوست را می‌کاهد. در طول تابستان نیز قرارگرفتن مداوم در مقابل دستگاه‌های خنک کننده ممکن است همین اثر را به دنبال داشته باشد.
- داروها: برخی داروها نظیر داروهای مُدر یا رتینوئید‌ها پوست را به طور موقت خشک می‌کنند. در این موارد، معمولاً قطع دارو مشکل خشکی پوست را حل می‌کند. همچنین، در سنین سالخوردگی، در پی عواملی نظیر تغییرات متابولیک و مصرف کمتر مایعات، پوست خشک و نازک می‌شود و حالت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد.
- فرآیند پیری پوست: عوامل مرتبط با فرآیند پیری پوست نیز حرکت کراتینوسیت‌ها را از لایه زیرین اپیدرم به لایه‌ی شاخی پوست کاهش می‌دهند، در نتیجه، فعالیت غدد چربی کمتر و پوست خشک می‌شود. افزون بر این، در دوران یائسگی یا کم کاری و پرکاری تیروئید تعادل هومورمون‌ها از بین می‌رود. این امر نیز ممکن است با خشکی شدید پوست همراه باشید.
نشانه‌های خشک شدن پوست
علامت اصلی خشکی پوست خارش است. افراد مبتلا به خشکی پوست اغلب لکه‌های زبر، خشک و قرمز را بر روی پوست خود مشاهده می‌کنند. این لکه‌ها اغلب خارش‌دار هستند. بیشترین نواحی از پوست که دچار این حالت می‌شوند شامل بازوها، دستان، پایین پا، شکم و نواحی دارای اصطکاک مانند پاشنه و کف پا می‌باشند. با شدیدتر شدن خشکی پوست ممکن است ترک‌هایی در پوست ایجاد شوند.
علائم و نشانه‌های مهم
- خارش
- پوست خشک و زبر
- پلاک‌های قرمز
احساس خارش ممکن است شدت خشکی پوست را افزایش دهد. خارش می‌تواند منجر به ایجاد چرخه‌ی خارش-خاراندن شود. یعنی شخص احساس خارش می‌کند و در واکنش به آن خود را می‌خاراند که موجب تشدید خارش می‌شود و این روند ادامه دارد. حلقه‌ی خارش-خاراندن اغلب زمانی پدید می‌آید که کنترل آگاهانه‌ی خاراندن کم بوده یا وجود ندارد برای مثال در هنگام خواب.
بیشترین نواحی که دچار خشکی پوست می‌شوند عبارتند از:
- قسمت‌های پایین پا
- دستان
- بازوها
خاراندن و ساییدن پوست بطور مداوم ممکن است موجب ضخیم شدن پوست شود. برای برخی دیگر نیز ممکن است برجستگی‌های کوچک و قرمز بر روی پوست ظاهر شود و این لکه‌های برآمده در صورت خاراندن ممکن است تحریک شده و باز گردند و حتی عفونی شوند.
عوامل خطرزای خشکی پوست
همه ما ممکن است به خشکی پوست مبتلا شویم، اما شرایط زیر احتمال خشکی پوست را افزایش می‌دهد:
- سن بالای چهل سال
- زندگی در آب و هوای سرد یا خشک
- مشاغلی که لازمه آن تماس درازمدت پوست با آب است، مانند آرایشگری
- شنا کردن مرتب در آب دارای کلر زیاد
پیشگیری از خشکی پوست
برای جلوگیری از خشکی بیش از حد پوست، نکات زیر را به کار ببندیم:
- استفاده بیشتر از مرطوب کننده پوست
- کاهش مدت تماس با آب و استفاده از آب ولرم (نه داغ) به‌خصوص هنگام استحمام
- استفاده از صابون یا شامپوی بدن ملایم و حاوی نرم‌کننده پوست
- پوشاندن پوست در آب و هوای سرد و هنگام وزش باد، با استفاده از دستکش و شال
- به‌کار بردن دستکش هنگام تماس دست با شوینده‌ها
12 راهکار مؤثر برای رفع خشک شدن پوست
راهکارهای مؤثر برای درمان این عارضه به شرح زیر هستند:
- پوست را به آرامی و کمتر پاک‌سازی کنید
- از تونر لایه‌بردار استفاده کنید
- ماساژ صورت را فراموش نکنید
- از مرطوب‌کننده‌های روغنی استفاده کنید
- از ماسک‌های مناسب برای پوست صورت استفاده کنید
- از دستگاه بخور استفاده کنید
- استفاده از کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید
- از اهمیت رژیم غذایی غافل نشوید
- از پوشیدن لباس‌هایی که بافت زمخت دارند خودداری کنید
- مصرف مواد قندی را کاهش دهید
- میزان مصرف شکلات و نوشیدنی‌های کافئین دار را کاهش دهید
- در صورت نیاز به متخصص پوست مراجعه کنید
