اسهال (Diarrhea) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است. این وضعیت می‌توان خفیف، موقت یا مزمن باشد و زندگی شما را با مشکل مواجه کند. تخمین زده می‌شود که در سراسر جهان، سالانه دو میلیارد بیماری اسهال رخ می‌دهد. همچنین، سالانه حدود ۱.۹ میلیون کودک زیر پنج سال (بیشتر در کشورهای درحال‌توسعه) بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. اسهال یا مدفوع شل یا آبکی و غیرطبیعی شناخته می‌شود. بیشتر موارد اسهال آبکی، ناشی از باکتری، ویروس یا انگل است. اختلالات دستگاه گوارش می‌تواند باعث اسهال مزمن شود.
اسهال چیست؟
اسهال به مدفوع شُل یا آبکی گفته می‌شود که یک بیماری نسبتا رایج در افراد است و ممکن است به تنهایی یا به همراه علائم دیگری همچون تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن ایجاد شود. خوشبختانه بیماری اسهال طولانی مدت نیست و طی دو الی سه روز یا نهایتا یک هفته برطرف خواهد شد. وقتی دچار بیماری اسهال می‌شوید، حرکات روده از حالت طبیعی بیشتر هستند و شما اجابت مزاج بیشتری را تجربه خواهیدکرد. این بیماری می‌تواند از یک وضعیت خفیف به یک وضعیت خطرناک مانند بیماری سندروم روده تحریک پذیر (IBS) که یک بیماری التهابی روده است تبدیل شود.
هشدار جدی در هنگام ابتلا به اسهال
اکثر افراد با رعایت یک رژیم غذایی متعادل، پتاسیم را به میزان کافی دریافت می‌کنند اما برخی از شرایط و بیماری‌ها مانند اسهال و استفراغ طولانی مدت و شدید، مشکلات هورمونی مانند هیدالاسترونیسم یا مصرف قرص‌های آب یا دیورتیک، موجب کاهش میزان پتاسیم بدن می‌شود و در چنین شرایطی داروهایی مانند ویال پتاسیم کلراید تجویز می‌شود.
در حالت کلی تجویز این داروها با پزشک معالج است. اما ممکن است گاهی اوقات تجویز پتاسیم کلراید در زمان اسهال تجویز به جایی نباشد. اين دارو در موارد زير بايد با احتياط مصرف شود:
- اسهال طولاني يا شديد اختلال در عملكرد مري،
- طولاني بودن زمان تخليه معده،
- انسداد روده يا قرحه گوارشي،
- فلج دوره اي خانوادگي،
- انسداد شديد يا كامل قلب
- زيادي پتاسيم خون يا حالاتي كه منجر به زيادي پتاسيم خون مي شود.
8 علامت ابتلا به اسهال
فردی که به این بیماری مبتلا شده است بسته به این که از نوع خفیف است یا شدید می تواند علائم و نشانه های متفاوتی را نشان دهد. از مهم ترین علائم ابتلا به آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدفوع شل و آبکی
- احساس نفخ شکم و دل پیچه
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس فوریت برای دفع مدفوع
- ضعف و خستگی
- سردرد
- خشک شدن دهان
- تب
انواع اسهال
روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی اسهال وجود دارد. در یکی از این روش‌ها می‌توانیم این بیماری شایع گوارشی را به صورت زیر طبقه‌بندی کنیم:
| نوع بیماری | توضیحات |
|---|---|
| اسهال ناگهانی یا حاد | شایع‌ترین نوع اسهال، اسهال آبکی و شلی است که به طور ناگهانی رخ می‌دهد و یک تا 2 روز طول می‌کشد. این نوع اسهال به درمان نیاز ندارد و معمولا پس از چند روز از بین می‌رود. |
| اسهال مداوم | این نوع اسهال معمولا برای چند هفته (2 تا چهار هفته) ادامه دارد. |
| اسهال مزمن | اسهالی است که بیش از چهار هفته طول بکشد یا به طور منظم در یک مدت زمان طولانی به صورت دوره‌ای ایجاد شود و از بین برود. |
علت بروز اسهال
یکی از اصلی ترین دلایل بروز آن عفونت روده هاست. به طور کلی عفونت های باکتریایی ، ویروسی و انگل ها به عنوان عامل درجه یک برای این بیماری به خصوص اسهال شدید شناخته شده است. البته علاوه بر عفونت فاکتورهای دیگری هم وجود دارند که باعث بروز آن می شوند:
- حساسیت به انواع مواد غذایی
- مصرف آب آلوده
- مصرف مواد غذایی آلوده
- بیماری های روده ای ( بیماری کرون روده، بیماری کولیت اولسراتیو )
- عوارض ناشی از مصرف برخی داروها
- پرتودرمانی
- بیماری سلیاک
- برخی سرطان ها
- ابتلا به مشکل سوء جذب
- پرکاری تیروئید
- مسمومیت غذایی
- مصرف بیش از حد و نادرست ملین ها
- مصرف نوشیدنی های الکلی
- مصرف فیبر بیش از اندازه
- مصرف آنتی بیوتیک ها
- عمل جراحی دستگاه گوارش
- دیابت
- سندروم روده ی تحریک پذیر (IBS)
- مسابقات دو
- مسافرت
نکاتی برای جلوگیری از اسهال یا مدفوع شل
اسهال ناشی از ویروس یا باکتریایی مسری است. شما می‌توانید با رعایت چند نکته ساده از خود در برابر این بیماری محافظت کنید:
- شستن مکرر دست‌ها
- ضدعفونی‌کردن سطحی که معمولاً لمس می‌شوند
- به اشتراک نگذاشتن وسایل شخصی
- اگر پس از شروع یک داروی جدید دچار اسهال شدید، از پزشک خود درباره یک داروی جایگزین یا کاهش دوز دارو خود سؤال کنید.
- شما می‌توانید با پختن غذای کامل و شستن میوه‌ها و سبزی‌ها قبل از طبخ از خود در برابر اسهال و مشکلات گوارشی محافظت کنید. همچنین مطمئن شوید که روش صحیح شستن دست‌ها را می‌شناسید.
- برای شستشوی دست‌های خود از آب گرم و صابون استفاده کنید. اگر آب در دسترس نیست، از یک ضدعفونی‌کننده دست بر پایه الکل استفاده کنید.
- برای شناسایی آلرژی‌ها (مثل آلرژی فصلی) یا تشخیص‌های احتمالی، یک دفترچه غذایی داشته باشید و هر چیزی که می‌خورید را برای چند هفته یادداشت کنید. روزهایی که اسهال دارید را یادداشت کنید.
- داشتن یک دفترچه غذایی می‌تواند به تشخیص عدم تحمل لاکتوز یا درمان به گلوتن کمک کند. سپس می‌توانید یک رژیم غذایی حذفی را امتحان کنید. غذاهای مشکوک مشکل‌زا را از رژیم غذایی خود حذف کنید و ببینید آیا علائم شما بهبود می‌یابد یا خیر.
