تست تحمل گلوکز بارداری یک آزمایش معمول در دوران بارداری است که سطح گلوکز یا قند خون زنان باردار را بررسی می‌کند. آزمایش‌های غربالگری گلوکز بارداری شامل تست غربالگری یا چالش گلوکز و تست تحمل گلوکز هستند. در صورتی که نتیجه آزمایش اول نشان‌دهنده احتمال ابتلا به دیابت نباشد، نیازی به تست دوم نیست. این آزمایش معمولا در سه ماهه دوم بارداری (بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸) تجویز می‌شود. عدم تشخیص و کنترل دیابت بارداری خطرناک است و می‌توند به سلامت مادر و جنین لطمه بزند.
اگر در خطر ابتلا به دیابت هستید، در مورد تست تحمل گلوکز، خطرات این روش و سایر روش‌های تشخیص دیابت تحقیق کنید. برای انجام تست تحمل گلوکز (OGTT) و بررسی نتیجه آن می توانید شربت دکستروز خوراکی را که برای اولین بار در ایران بصورت اماده مصرف، تهیه شده است را بنوشید. تفاوت این فرآورده با دیگر محصولات موجود در بازار این هست که جذب این ماده 100% هست، اسانس موجود در این محصول به تحمل تهوع در مادران باردار کمک خواهد کرد، استفاده از گلوکز تزریقی به جای گلوکز خوراکی در این محصول موجب آن شده که این فرآورده از استاندارد بسیار بالایی برخوردار باشد. از همه مهمتر بصورت استریل تولید شده و پاستور شده می باشد. همچنین بدون مواد محافظ است.
تست گلوکز بارداری چیست
دیابت بارداری یک بیماری شایع دوران بارداری است که حدود ۱۰ درصد زنان باردار را درگیر می‌کند. ابتلا به دیابت به این معنی است که در خون شما گلوکز یا قند بیش از حد وجود دارد. هدف از آزمایش گلوکز بارداری بررسی میزان پردازش گلوکز در خون شما است. اگر بدن نتواند گلوکز را به درستی پردازش کند، مقدار زیادی از آن در خون شما باقی می‌ماند و این به معنی ابتلا به دیابت بارداری است.
تست گلوکز به بررسی علائم دیابت بارداری در سه ماهه دوم بارداری می‌پردازد. البته در صورتی که خانم باردار یکی از شرایط زیر را داشته باشد، ممکن است پزشک این آزمایش را زودتر تجویز کند:
- اضافه وزن بالا
- سابقه دیابت در بارداری‌های قبلی یا سابقه خانوادگی دیابت
- تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم در زایمان‌های قبلی
- وجود قند در ادرار در آزمایش‌های قبل از بارداری
- ابتلا به فشار خون بالا
- سن بالای ۳۵ سال
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا سندرم متابولیک که با افزایش خطر دیابت بارداری مرتبط هستند
تست تحمل گلوکز چگونه انجام می شود؟
بعد از مصرف غذا، بدن یکسری فعل و انفعال و متابولیسم را بر روی آن انجام می دهد. تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) اندازه گیری می کند که بدن چقدر می تواند قند (گلوکز) را تجزیه کند و از آن استفاده کند و همچنین آن را از جریان خون پاک کند. این تست تحمل گلوکز نیز نامیده می شود که برای تشخیص دیابت انجام می شود و برای بزرگسالان و کودکان بی خطر است.
تست تحمل گلوکز خوراکی می تواند دیابت نوع ۱ ، دیابت نوع ۲ ، دیابت مرتبط با بارداری (دیابت بارداری ) و سطح بالای قند خون را که فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ( پیش دیابت ) قرار می دهد، تشخیص دهد.
برای آزمایش، پس از مدتی ناشتا بودن، میزان مشخصی گلوکز بصورت مایع مصرف می شود و بعد از مدتی چند تست خون انجام می شود تا ببینند بدن شما چگونه قند موجود در نوشیدنی را مصرف و کنترل می کند.
انواع تست تحمل گلوکز خوراکی
نحوه انجام تست تحمل گلوکز خوراکی به اهداف آزمایش بستگی دارد.
غلظت محلول گلوکز خوراکی که می نوشید، زمان انجام آزمایش و تعداد خون گیری می تواند برای هر بیمار متفاوت باشد. برخی از بیماران ممکن است نیاز به پیروی از یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات برای آزمایش داشته باشند.
دو نوع استاندارد تست وجود دارد که برای غربالگری و تشخیص استفاده می شود:
- تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته: این نسخه با دو خون گیری انجام می شود و برای تشخیص دیابت یا پیش دیابت در بزرگسالان و کودکان غیر باردار استفاده می شود.
- تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته: این نسخه با چهار خون گیری انجام می شود و برای غربالگری دیابت بارداری استفاده می شود.
چرا از ازمایش تحمل گلوکز خوراکی استفاده می شود؟
تست تحمل گلوکز خوراکی نشان می دهد که بدن شما تا چه اندازه با قند (گلوکز) بعد از غذا را تحمل می کند. گلوکز نوعی قند است که وقتی بدن کربوهیدرات های غذایی را که می خورید تجزیه می کند ساخته می شود. مقداری از گلوکز برای انرژی استفاده می شود و بقیه ذخیره می شود تا بعداً استفاده شود.
میزان گلوکز خون شما توسط هورمون های انسولین و گلوکاگون کنترل می شود. اگر گلوکز بیش از حد در خون خود دارید، لوزالمعده شما انسولین را ترشح می کند تا به سلول ها در جذب و ذخیره آن کمک کند. اگر قند خون شما پایین بیاید، لوزالمعده گلوکاگون ترشح می کند تا گلوکز ذخیره شده را دوباره به جریان خون شما آزاد کند.
بدن معمولاً قادر است تعادل ایده آل گلوکز خون را حفظ کند. با این حال، اگر بخشی از سیستم کار نکند، گلوکز می‌تواند به سرعت افزایش یابد و منجر به افزایش سطح قند خون ( هیپرگلیسمی ) و دیابت شود.
تست تحمل گلوکز خوراکی می تواند عدم تعادل را در این فرآیند تشخیص دهد در حالیکه سایر آزمایش ها ممکن است نتوانند این اختلال را تشخیص دهند. موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK) توصیه می کند که از تست تحمل گلوکز خوراکی برای موارد زیر استفاده شود:
- غربالگری و تشخیص پیش دیابت یا اختلال تحمل گلوکز (IGT)
- غربالگری و تشخیص دیابت نوع ۲
- غربالگری و تشخیص دیابت بارداری
از تست تحمل گلوکز خوراکی نیز می توان برای تشخیص موارد زیر استفاده کرد:
- هیپوگلیسمی واکنشی (هنگامی که قند خون بعد از غذا کاهش می یابد)
- آکرومگالی (غده هیپوفیز بیش فعال)
- اختلال عملکرد سلول های بتا (زمانی که انسولین ترشح نمی شود)
- اختلالات نادری که متابولیسم کربوهیدرات را تحت تأثیر قرار می دهند (مانند عدم تحمل ارثی فروکتوز )
تفسیر تست گلوکز
برای تست تحمل گلوکز چهار بار از فرد نمونه خون دریافت می‌کنند. اولین نمونه مربوط به زمان ناشتا بودن و سایر موارد پس از یک، دو و سه ساعت بعد از نوشیدن مایع حاوی گلوکز دریافت می‌شود. اگرچه استاندارد آزمایشگاه‌های مختلف ممکن است کمی با هم تفاوت داشته باشد، اما سطوح حدودی طبیعی آن عبارتند از:
- کم‌تر از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای سطح قند خون ناشتا
- کم‌تر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای سطح قند خون پس از یک ساعت
- کم‌تر از ۱۵۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای سطح قند خون پس از دو ساعت
- کم‌تر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای سطح قند خون پس از سه ساعت
به طور کلی اگر قند خون مادر باردار در دو مورد از این موارد افزایش یافته باشد، پزشک تشخیص دیابت بارداری می‌دهد. اگر یکی از موارد بالاتر از سطح طبیعی باشد، احتمالا نیاز به انجام تست مجدد بعد از چند هفته خواهید داشت.
تست تحمل گلوکز در دوران بارداری
تست تحمل گلوکز برای تشخیص دیابت بارداری نیز استفاده می شود.
فرد ممکن است یک آزمایش دو قسمتی بدهد:
- آزمایش غربالگری گلوکز : فرد در شرایط غیر ناشتا آزمایش خون می‌دهد، سپس یک نوشیدنی حاوی گلوکز می‌نوشد و یک ساعت بعد آزمایش خون دیگری می‌دهد. اگر نتیجه 140 میلی گرم در دسی لیتر را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش دوم که آزمایش تحمل گلوکز است را توصیه کند.
- آزمایش تحمل گلوکز : فرد آزمایش خون را ناشتا انجام می دهد، سپس یک نوشیدنی حاوی گلوکز می نوشد و آزمایش های خون بعدی را یک، دو و شاید سه ساعت بعد انجام می دهد. اگر سطح قند خون بالا باشد و قبلاً برای فرد دیابت تشخیص داده نشده باشد، احتمالاً پزشک مورد را دیابت بارداری تشخیص می دهد.
تست تحمل گلوکز یک روش تشخیصی مهم برای تشخیص دیابت است. سطح گلوکز خون بالاتر از 140 میلی متر در دسی لیتر، معمولا نشان دهنده دیابت می باشد.
دستورالعمل های فعلی، غربالگری منظم را برای افراد بالای 45 سال یا افراد کم سن تر دارای عوامل خطرزا مانند چاقی، دیابت بارداری قبلی یا سابقه خانوادگی دیابت توصیه می کنند
