سوخت‌وساز، دِگَرگشت یا مِتابولیسم سلولی (به انگلیسی: Cell Metabolism)، مجموعهٔ تغییرهای ترکیبی و تخریبی در موجودات زنده است. متابولیسم سلولی مجموعه‌ای از تحولات شیمیایی زندگی پایدار در سلولهای سازواره‌های زنده است. سلول برای فعالیت های روزانه خود، باید دهها هزار واکنش شیمیایی را کنترل کند. کنترل و انجام این واکنشها به انرژی نیاز دارد. سلول‌ها از ابتدای آغاز حیات تا کنون، سیستم های متابولیکی خود را بهبود داده اند و امروز مکانیسم های بسیار پیچیده و متعددی دارند. گیاهان انرژی خود را با فتوسنتز تأمین می‌کنند، حال آنکه سلولهای جانوری انرژی مورد نیاز خودرا از تنفس به دست می‌آورند. اگر چه مکانیسم عمل سلولهای مختلف متفاوت است، اما هدف نهایی تمام آنها ساختن مولکول های ATP است.
فیزیولوژی و متابولیسم سلولی فعالیت بدنی دربرگیرنده‌‌ی حوزه‌‌های گوناگون دانش از جمله تکامل است. بی تحرکی بدنی یکی از دلایل مرگ و میر در کشورهای صنعتی است. اگر سلولهای بدن دچار اختلال شوند و متابولیک آنها کند شود تعادل بدن بر هم می خورد. معمولا پزشکان برای درمان اختلالات متابولیسم سولولی تزریق ویال دکستروز20% یا ویال دکستروز50% را تجویز می کنند. این فرآورده ها بصورت تک دوز می باشد. بطور کلی این آمپول براي تامين كالري در درمان جانشين مايعات و تامین كالري، لازم است. دور تزریقی این ویال ها بسته به شرایط بالینی بیمار تعیین می شود.
متابولیسم سلولی یعنی چه ؟
متابولیسم (Metabolism)، «سوخت و ساز سلولی» یا «دگرگشت» به صورت اصلاح بیوشیمیایی ترکیبات شیمیایی در موجودات زنده و سلول‌ها تعریف می‌شود. در حالت کلی متابولیسم شامل هر دو مکانیسم آنابولیسم یا بیوسنتز مولکول‌های آلی پیچیده و تجزیه یا کاتابولیسم مولکول‌های پیچیده برای تولید ترکیبات و مولکول‌های حامل انرژی و همچنین مولکول‌های اساسی یا واحدهای سازنده سلولی است. از سوی دیگر فرایندهای آنابولیسم و کاتابولیسم محصولاتی تولید می‌کنند که برای نگهداری، رشد، حرکت و تولید مثل ارگانیسم حیاتی به شمار می‌آیند.
متابولیسم شامل واکنش‌های بیوشیمیایی پیچیده و اغلب متقابل است که معمولاً به کمک آنزیم‌ها انجام می‌گیرد و این واکنشها به طور کلی توسط هورمون‌های آنابولیک و کاتابولیک تنظیم می‌شود. به منظور تجزیه و تحلیل متابولیسم، این فرایندها معمولاً از طریق مسیر‌های متابولیکی مشخص می‌شوند که یک توالی خاص از مراحل کاتالیز شده با آنزیم را می‌سازند. متابولیسم کل، شامل کلیه فرآیند‌های بیوشیمیایی یک ارگانیسم است و همچنین متابولیسم سلولی شامل کلیه فرآیند‌های شیمیایی در یک سلول به شمار می‌آید.
تعریف Cell Metabolism
متابولیسم سلولی مجموع بسیاری از فرآیند‌های منفرد در حال انجام است که توسط آنها سلولهای زنده مولکول‌های مغذی را پردازش کرده و فعالیت‌های حیاتی خود را حفظ می‌کنند. متابولیسم شامل دو بخش مجزا است:
- آنابولیسم (Anabolism) یا فراگشت که عبارت است از مجموعه فرآیند‌هایی که سلول در آن از انرژی و قدرت احیاکنندگی (کاهش) استفاده می‌کند (توانایی کاهش شیمیایی، یعنی اضافه کردن الکترون به یک مولکول) تا بتواند مولکول‌های پیچیده را سنتز کند و سایر کارکرد‌های حیاتی مانند ایجاد ساختار سلولی را انجام دهد.
- کاتابولیسم (Catabolism) یا فرو گشت عبارت است از مجموعه فرآیند‌هایی که سلول در آن مولکول‌های پیچیده‌ای را تجزیه می‌کند تا بتواند مولکول‌های حامل انرژی و با قدرت احیا کنندگی را تولید کند.
