یکی از اتفاقات متداولی که ممکن است برای هر کسی بیفتد این است که سطح پوست او دچار زخم (wound) شود. زخم نوعی آسیب دیدگی پوستی است که بر اثر شکاف در بافت خارجی و داخلی آن اتفاق میافتد. این خلل پوستی ممکن است بر اثر جراحت، سوختگی، ساییدگی، بریدگی یا حتی بیماریهایی مثل دیابت یا مشکلات عروقی به وجود بیاید. البته لازم به ذکر است که درمان انواع زخم به شرطی که عمیق و عفونی نباشد در منزل راحت است. حال باید بدانیمه که چه زخم هایی خطرناکند؟
انواع زخم ها
انواع زخم را بسته به شدت زخم و مدت بهبودی میتوان به روشهای مختلفی طبقه بندی کرد. افراد احتمالا در طول زندگی در حین انجام فعالیتهای روزانه انواع زخمها را تجربه کردهاند. بسته به علت، محل و عمق زخم، میتواند از یک زخم ساده به شدید منجر شود. زخم هر نوع آسیب یا شکستگی در سطح پوست است.
این زخمها میتواند به دلیل حوادثی مانند سوختگی، بریدگی کاغذ، پارگی پوست یا جراحی، هر بیماری زمینهای یا برخی بیماریهای پوستی دیگر که ممکن است، باعث ایجاد زخم شود، مانند اگزما یا پسوریازیس ایجاد شود. زخم به دو نوع باز و بسته تقسیم می شود.
گاهی اوقات زخم هایی که روی پوست ایجاد می شوند به دلیل کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی بهبود نمی یابند و کهنه می شوند. تزریق ویال زینک کلراید به افزایش سلامت پوست و غشاء مخاطی کمک میکند، که این موضوع سبب بهبود سریع زخمها میشود.
الف) زخم باز
واژه “ زخم باز “ در مورد زخمی به کار می رود که در آن صدمه به لایه های بیرونی پوست به نحوی است که ارتباط مستقیم بین محیط خارج و لایه های داخلی پوست یا نسوج زیر پوست (نظیر عضلات و استخوان ها) وجود دارد.
به عنوان نمونه، زخم باز قفسه سینه یا شکم می تواند باعث ارتباط مستقیم بین محیط خارج و حفرات بدن که احشاء داخلی در آنها قرار دارند، زخم های باز از این نظر مشکل ساز هستند که باکتری ها می توانند از این راه وارد بدن شده و تولید عفونت نمایند.
زخمها آسیبهایی هستند که به بافتهای مختلف بدن مانند پوست وارد میشوند. بعضی از زخمها بر اساس شکل آنها (به عنوان مثال بریدگی، خراش و سوراخ شدگی) وجود دارد. انواع زخم را میتوان بر اساس مدت زمان بهبودی و شدت آن دسته بندی کرد که بر روش مراقبت از زخم تاثیر میگذارد. انواع زخم باز براساس شکل آن عبارتند از:
ساییدگی (Abrasion)
ساییدگی زمانی ایجاد میشود که پوست به دلیل مالش روی سطح ناهموار دچار آسیب میشود. خراشها از خفیف تا شدید متغیر هستند. ساییدگی خفیف خونریزی ندارد و فقط لایه بالایی پوست را تحت تاثیر قرار میدهد. اینها اغلب خراش یا خراشیدگی نامیده میشوند. ساییدگی درجه دو روی لایه دوم پوست تاثیر میگذارد و ممکن است خونریزی کند. ساییدگیهای شدید میتواند منجر به برداشتن پوست و بافت زیرین شود.
جداشدگی (Avulsion)
جداشدگی پوست زمانی است که پوست و بافت زیرین آن به طور کامل یا جزئی پاره میشود. این نوع زخمها معمولا در اثر حوادث شدید مانند انفجار، گازگرفتگی حیوانات و له شدن بافتها ایجاد میشوند. آنها اغلب باعث خونریزی و درد شدید میشوند و ممکن است به بافت عصبی آسیب بزنند که میتواند بر سطح درد بیمار تاثیر بگذارد. این نوع زخمها به ویژه در برابر عفونت آسیبپذیر هستند و تقریبا همیشه به مراقبتهای پزشکی حرفهای نیاز دارند.
پارگی (Laceration)
پارگی عبارت است از پارگی یا بریدگی پوست ناشی از یک جسم تیز. صدمات ناشی از چاقو، بریدگیهای ناشی از شکستگی شیشه و برخورد با ابزار و تجهیزات از علل شایع پارگی هستند. پارگیهای جزئی را میتوان در خانه درمان کرد، اما زخمهای عمیق معمولا نیاز به درمان حرفهای دارند. اگر زخم عمیق باشد یا خونریزی متوقف نشود، ممکن است نیاز به بخیه داشته باشد.
سوراخ شدگی (Puncture)
سوراخ شدگی زخم عمیقی است که توسط یک جسم نوک تیز مانند ناخن، سوزن یا دندان حیوان ایجاد میشود. زخمهای سوراخ شده ممکن است خونریزی زیادی نداشته باشند، اما اگر عمیق باشند، میتوانند به اندامهای داخلی آسیب برسانند. برخی از زخمهای گلوله از نوع سوراخ شده هستند. زخم سوراخ شده در برابر عفونی شدن آسیبپذیر است و همیشه باید توسط یک پزشک درمان شود.
زخم های جراحی (Surgical wounds and incisions)
زخمهای جراحی، بریدگی یا برشهایی در پوست هستند که در حین جراحی ایجاد میشوند. آنها اغلب با استفاده از بخیه بسته میشوند، اما گاهی اوقات برای بهبودی باز گذاشته میشوند. بهبود زخم جراحی معمولا در خانه قابل مدیریت است، اما زخمهای جدیتر ممکن است نیاز به معاینه مکرر توسط پزشک داشته باشند.
ب) زخم بسته
زخم بسته هم شامل آسیب به پوست و نسوج زیرین است، اما لایه های بیرونی پوست سالم می مانند و به همین دلیل ارتباط مستقیم بین محیط خارج و نسوج داخلی برقرار نمی شود. در این زخم ها خون از مسیر گردش خون، ولی نه از بدن، خارج می گردد. زخم بسته احتمال دارد در نواحی غیر قابل مشاهده و بدون هیچ نشانه خارجی به وجود آید. انواع زخمهای بسته عبارتند از:
- کوفتگی: ضربه فیزیکی که باعث آسیب فشاری به پوست و/ یا بافتهای زیرین میشود.
- لهشدگی
- تاول
- سروما: ناحیهای پر از مایع که زیر پوست یا بافت ایجاد میشود.
- هماتوم: یک ناحیه پر از خون که زیر پوست یا بافت ایجاد میشود (زمانی که یک شریان یا ورید به صورت داخلی آسیب میبیند).
زخم های خطرناک
زخم های خطرناک عبارتند از:
- زخم بستر
- زخم دیابت
- زخم سوختگی
- زخم ژنتیکی
- زخم عروقی
- زخم تروما
- زخم دهانی
- زخم جراحی
- زخم اگزماتیک
علائم و نشانه های عفونت
- افزایش درد و سوزش زخم.
- افزایش تورم و قرمزی زخم و زیاد شدن حرارت نسوج اطراف زخم.
- تراوش چرک از زخم در صورت پیشرفت عفونت.
- تب، تعریق، تشنگی، لرز و بیحالی در موارد حاد.
- ورم و حساسیت در غده های لنفی نزدیک زخم.